Amortisman Hesaplama

Kelime anlamı olarak yıpranma payı demektir. Muhasebe açısından ise işletme varlıklarından belirli koşulları sağlayanların değerlerinin erimesi ve eriyen bu değerin mali dönemlere dağıtılarak gider olarak kaydedilmesidir.

Normal (eşit tutarlı), hızlandırılmış (azalan bakiyeler) ve fevkalade olmak üzere üç farklı amortisman yöntemi bulunmaktadır.

Eşit tutarlı amortisman yöntemi olarak da bilinmektedir. Bu yöntemde yıllık amortisman tutarı, maddi duran varlığın tutarına sabit bir amortisman oranı uygulanarak veya kayıtlı değer ekonomik ömre (faydalı ömür) bölünerek hesaplanır.

Bu yöntemde varlıklar normal amortismana göre daha hızlı bir şekilde giderleşmektedir. Giderleştirme işlemi alış tutarı üzerinden değil sene başına devreden net defter değeri üzerinden yapılır ve normal amortisman oranının iki katı uygulanarak hesaplama yapılır. Ancak bu oran en fazla %50 olarak uygulanabilir.

Doğal afet (yangın, deprem, su basması) gibi olağanüstü durumlarda varlıkların kaybedilmesi sonucunda Maliye Bakanlığı'nın izniyle uygulanabilen amortisman yöntemidir. Böyle bir durumla karşılaşılırsa ilgili idareye başvurularak durum tespiti yaptırılıp, varlığın belirli bir kısmı amortize edilebilmektedir.

Maddi duran varlığın kayıtlı değeri için KDV hariç tutar esas alınmakta ve hesaplamalar bu değer üzerinden yapılmaktadır.

İşletme tarafından kullanılan varlıkların ekonomik ömrüdür. Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından amortismana tabi olan farklı türlerdeki iktisadi kıymetler için güncel amortisman oranları ve faydalı ömür listesine buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.

Öncelikle ilgili duran varlığın işletmenin envanterine kayıtlı bir değer olması, 1 yıldan fazla süreyle kullanılabilir olması ve değerinin her yıl belirlenen amortisman alt sınırı veya üzerinde olması gerekmektedir. Bununla birlikte ilgili varlık zamanla eskimeli, yıpranmalı ve değeri düşmelidir.

İşletmeler diledikleri amortisman yöntemini seçebilirler. Ancak bir varlığı normal amortisman yöntemi ile giderleştirmeye başladıktan sonra hızlandırılmış amortisman yöntemine geçilememektedir. Ancak hızlandırılmış amortisman yönteminden normal amortisman yöntemine geçiş yapılabilmektedir. Bu durumda kalan tutar ve kalan ekomomik ömre göre eşit şekilde amortisman hesaplanmaktadır.

Satıştan elde edilen bedel ile satışa kadar ayrılan birikmiş amortisman tutarlarının toplamı, varlığın maliyet bedelinden düşülerek satıştan elde edilen kâr (veya zarar), Olağan Dışı Gelirler veya Kârlar hesabına (Olağan Dışı Giderler veya Zararlar hesabına) alacak (veya borç) yazılarak muhasebe kayıtlarına işlenir ve birikmiş amortisman hesabı kapatılır.